Przyczyny powstawania przepuklin nie są dokładnie poznane. Wymienia się przepukliny:

• wrodzone
• urazowe
• degradacja elementów mięśniowo-powięziowych powłoki brzusznej
• podwyższone ciśnienie śródbrzuszne
• pooperacyjne (szczególnie przy zakażeniu ran operacyjnych)

Wszystko to, co osłabia powięź poprzeczną i/lub zwiększa na nią napór prowadzi do powstania przepuklin. Za przyczynę zmian uważa się zaburzenia metabolizmu kolagenu oraz wady i ubytki struktur anatomicznych. Do zaburzenia równowagi prowadzą stany przewlekłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej spowodowane np.: zaparciami, przerostem gruczołu krokowego lub obturacyjną chorobą płuc. Ważne są czynniki ogólnoustrojowe, które pogarszają wytrzymałość tkanki łącznej (cukrzyca, sterydoterapia, hypoproteinemia, niedożywienie). Nie są dostępne testy, które określałyby ryzyko wystąpienia przepukliny, czy też szacowałyby w wytrzymałość tkanki łącznej.

W duży uproszczeniu przepuklina to jak przebita opona z wystającą dętką. W pękniętym kole dętka wystaje na zewnątrz - przy przepuklinie dętka (czyli worek przepuklinowy) jest schowany w tkance podskórnej.

Przepukliny mogą być: wrodzone, urazowe, z powodu zniszczenia elementów mięśniowo-powięziowych powłoki brzusznej, z powodu podwyższonego ciśnienia śródbrzusznego oraz pooperacyjne (szczególnie przy zakażeniu ran operacyjnych).

Za wytrzymałość ściany brzucha odpowiada głównie powięź poprzeczna (warstwa włóknista). To, co ją osłabia i/lub zwiększa napór na tą warstwę prowadzi do powstania przepuklin. Wytrzymałość powięzi zależy od włókien kolagenowych i sprężystych. Gdy włókna te nieprawidłowo są zbudowane również zmniejsza się wytrzymałość tkanki. Przyczyną nieprawidłowej budowy może być zaburzenie w powstawaniu włókien (syntezie) lub przyspieszony rozpad włókien. Inną przyczyną przepuklin mogą być wady rozwojowe i  ubytki struktur anatomicznych.

Tkanki ulegają przyspieszonemu zużyciu, gdy w jamie brzusznej jest stale podwyższone ciśnienie. Może być to spowodowane np.: zaparciami, przerostem gruczołu krokowego lub obturacyjną chorobą płuc. Ważne są czynniki ogólnoustrojowe, które pogarszają wytrzymałość tkanki łącznej (cukrzyca, przyjmowanie leków sterydowych, niedobiałczenie, niedożywienie). Nie są niestety dostępne testy, które określałyby jaka jest wartość tkanki łącznej oraz jakie jest ryzyko wystąpienia przepukliny.

Wielokrotnie jestem pytany o przyczynę powstania przepukliny. Pacjenci czasami obwiniają siebie za powstanie przepukliny - pachwinowej czy pooperacyjnej. Opisują, że: wstali za szybko z łóżka po operacji, ..podnieśli za duży ciężar.. byli za aktywni.. nie nosili pasa brzusznego, itd.

 NATOMIAST

Przyczyną powstania przepukliny NIE JEST:

• za szybkie wstanie z łóżka po operacji
• za szybkie podjęcie pracy zawodowej
• brak noszenia pasa brzusznego (fałszywie nazywany pasem przepuklinowym)
• brak dbania o siebie po operacji.

Podkreślam jeszcze raz - to nie są przyczyny nawrotu czy też powstania przepukliny. Zostało to dowiedzione naukowo. Muszę przyznać jednak, że niekiedy tak tłumaczy się pacjentom powstanie u nich przepukliny czy też wczesny nawrót przepukliny po operacji. Nie jest to jednak prawda!

Są jednak sytuacje, w których ryzyko powstania przepukliny jest bardzo wysokie. Jest to przykładowo ciężki stan pacjenta w wyniku choroby jamy brzusznej przebiegającej z zakażeniem wewnętrznym i z osłabieniem chorobowym licznych narządów. Gdy w tej sytuacji pacjent musi być operowany - szansa na to, że gojenie rany operacyjnej będzie prawidłowe jest niewielka. Trzeba się liczyć z tym, ze dojdzie do powstania przepukliny pooperacyjnej. Celem głównym jest wówczas ratowanie życia. Przepuklinę można będzie zlikwidować po wyleczeniu z choroby i powrocie organizmu do zdrowia. Ważne jest wówczas, żeby nie odkładać tego etapu leczenia na wiele lat, gdyż powiększająca się w międzyczasie przepuklina stworzy nowy, trudny problem.

Każda przepuklina wychodzi poprzez wrota przepuklinowe (otwór), ma worek przepuklinowy, w którym jest zawartość przepukliny.

Worek przepuklinowy  

Jest to rozciągnięta otrzewna ścienna, która uwypukla się na zewnątrz poprzez wrota.
Części: szyja (najwęższa), trzon i dno.

W jamie brzusznej są dwie błony o podobnych nazwach – otrzewna ścienna i  trzewna. Gdybyśmy wyobrazili sobie jamę brzuszną jako pokój z meblami (meble to byłby  jelita i narządy wewnętrzne) – to otrzewna ścienna byłaby czymś w rodzaju tapety pokrywającej ściany, podłogę i sufit a otrzewna trzewna – to pokrowce na wszystkich meblach. W tych miejscach, gdzie meble stoją na podłodze – pokrowiec (otrzewna trzewna) przechodzi w tapetę (otrzewną ścienną).Gdy worek przepuklinowy jest mały = przepuklina jest początkowa, gdy jest w całości wykształcona przepuklina jest całkowita. Gdy worek przepuklinowy daje się odprowadzić do brzucha przepuklina jest odprowadzalna; gdy worka nie można odprowadzić (zrosty zawartości worka, samego worka i otoczenia) przepuklina jest nieodprowadzalna.

Wrota przepuklinowe

Rozstęp (otwór) w mięśniach lub powięzi w ścianie brzucha, przez który przepuklina uwypukla się na zewnątrz. Lokalizacja takiego otworu to: przednia ściana brzucha, pachwina, ok. lędźwiowa, krocze, jama otrzewnej lędźwiowa (Grynfelta, Petita), zasłonowa, kroczowa, kulszowa. Przepukliny mogą być też wewnątrzbrzuszne - schowane między pętlami jelitowymi lub też wychodzić z brzucha do klatki piersiowej przez otwór w przeponie (przepuklina rozworu przełykowego, wrodzone przepukliny przepony).

Zawartość worka przepuklinowego

Zawartość worka przepuklinowego to jest to, co się wydostało z jamy brzusznej przez otwór przepuklinowy. Najczęściej jest to tłuszcz wewnątrzbrzuszny (tzw. sieć większa), jelito cienkie, jelito grube, ale mogą być to wszystkie ruchome narządy jamy brzusznej. Stan zawartości worka przepuklinowego (żywotność ścian, możliwość transportowania treści pokarmowej, ewentualny ucisk na ścianę lub naczynia krwionośne) decyduje o przebiegu choroby. Pogorszenie ukrwienia lub ucisk na ścianę zmusza do pilnej interwencji chirurgicznej. Stopniowe powiększanie się zawartości worka przepuklinowego (coraz więcej pętli jelitowych lub tłuszczu) powoduje, że przepuklina przybiera monstrualne rozmiary.
Przebieg choroby w zależności od stanu zawartości worka przepuklinowego jest opisany w następnej części określającej niebezpieczeństwa związane z przepuklinami.

Przeczytaj mój wywiad dla Gazety Wyborczej z dnia 21.07.2017 roku "Przepuklina - jeśli już raz powstanie, to zwykle wróci i będzie się powiększała" - jest tutaj 

W większości przypadków przepukliny to defekt jedynie kosmetyczny, który NIESTETY przy odrobinie pecha może ulec zmianie w ciężką chorobę. Gdy nie chcesz się operować - przynajmniej kontroluj się regularnie. Przepuklina nie zniknie, nie schowa się, może stać się zagrożeniem dla życia.

Przepuklina pachwiny czy brzuszna, pooperacyjna objawia się zwykle uwypukleniem, rodzajem miękkiej górki pod skórą, która znika przy ucisku dłonią (fachowo określa się: „przepuklina zostaje odprowadzona”). Dopóki takie zjawisko występuje (niebolesne uwypuklenie, znikające we wnętrzu brzucha przy delikatnym ucisku) – nie ma większego kłopotu a problem jest jedynie kosmetyczny.

Tutaj są zdjęcia przepukliny średniej (tworzy wyraźne uwypuklenie) oraz bardzo dużej - schodzącej do moszny po stronie prawej (przepuklina mosznowa).

Niestety przepuklina powiększa się z czasem. Problem staje się poważny, gdy przepuklina ma duży rozmiar (a mogą one być wręcz gigantyczne) lub zawartość worka przepuklinowego (to co jest we wnętrzu przepukliny) ulega uciśnięciu we wrotach przepuklinowych (jest to miejsce w ścianie brzucha, gdzie przepuklina z wnętrza brzucha wydostaje się na zewnątrz). Ucisk może być łagodny, przepuklina może stać się nieodprowadzalna (następują zrosty np. pomiędzy pętlami jelitowymi lub pętlami a ścianą worka przepuklinowego) lub – co gorzej – uwięźnięta. Wtedy dochodzi do ucisku na zawartość worka przepuklinowego. Gdy są to jelita – po kilku godzinach objawy stają się groźne; może dojść do uszkodzenia ściany (z powodu jej niedokrwienia). Jeszcze szybciej groźne objawy pojawiają się, gdy uciśnięte są naczynia zaopatrujące odcinek przewodu pokarmowego znajdujący się w worku przepuklinowym. Wtedy jedynym ratunkiem jest pilna operacja. A więc natychmiast do szpitala na chirurgię i po przygotowaniu chorego (kroplówki, antybiotyk, itd) - pilna operacja.

Operacja w trybie pilnym czyli np.: natychmiast w nocy, kilka godzin po przyjeździe do szpitala - ma zasadniczą wadę: przy leczeniu w pośpiechu częstość powikłań (a więc takiego przebiegu pooperacyjnego lub wyniku leczenia jakiego byśmy nie chcieli) - jest 10 x WIĘKSZA niż po planowej operacji. Planowa operacja jest to taka, gdy sami z lekarzem wybieramy termin zabiegu. Operacja powinna być wtedy, gdy stan pacjenta jest możliwie najlepszy.

Dla przestrogi poniżej kilka zdjęć przepuklin, które "zaszły za daleko" - są ogromne lub doszło do ich zakażenia. Są to skraje przypadki, ale .. takie niestety też bywają!!