Siatki są wykorzystywane w chirurgii przepuklin od lat 50. XX wieku. Są to produkty bezpieczne, nie powodujące negatywnej reakcji organizmu. Zastosowanie siatki pozwala na operację „beznapięciową” w trakcie której nie zbliża się tkanki „na siłę”, ale lukę wypełnia się materiałem syntetycznym.
Kiedyś powszechnie - obecnie coraz rzadziej - operowano przepukliny bez siatek. Upowszechnienie ich w chirurgii przepuklin wynikło z prowadzonych badań naukowych, które wykazały, że po operacjach bez siatek wyniki nie są dobre. Gdy śledzono losy chorych operowanych tradycyjnymi metodami, w których tkanki zbliżano do siebie jedynie szwami okazało się, że często występują silne bóle (utrzymujące się przez wiele lat) oraz równie często dochodzi do nawrotów przepuklin. Bywało, że co 5 chorego należało ponownie operować, gdyż przepuklina nawróciła. Wyniki te znaczenie poprawiły się po wprowadzeniu siatek. Jest mniej pacjentów z bólem po operacji i znacznie mniej nawrotów przepuklin.
Siatka chirurgiczna posiada duża wytrzymałość mechaniczną oraz powoduje umiarkowaną reakcję otaczającej tkanki – wokół siatki powstaje blizna. Razem (siatka + blizna) znacznie wzmacniają okolicę operowaną. We współczesnych, światowych zalecaniach chirurgicznych w leczeniu przepuklin ściany brzucha (pachwiny, brzusznych, pooperacyjnych, lędźwiowych) zaleca się praktycznie we wszystkich przypadkach stosowanie materiału syntetycznego. Nie stosowanie siatek jest błędnym postępowaniem i zwiększa częstość nawrotów przepuklin.
Sytuacje, w których wszczepienie siatki nie jest wskazane:
- pacjent nie życzy sobie siatki; szczególnie gdy dotyczy to osób, które są w pełni świadome wad i zalet siatki
- u pacjenta toczy się zakażenie bakteryjne (w pachwinie, ścianie brzucha lub nawet w innym miejscu ciała), ale niedawno takie przebył (do 3 miesięcy)
- u pacjenta/ jego najbliższych (matka, ojciec, rodzeństwo) występuje uczulenie na materiały syntetyczne lub choroby tkanki łącznej (kolagenozy)
- reoperacje przepuklin, w których kilkukrotnie siatka była już użyta; w ścianie brzucha jest już kilka siatek - trzeba dążyć do ich wykorzystania a nie wszczepiać kolejną
- Można odstąpić od stosowania siatki, gdy wielkość otworu przepukliny brzusznej nie przekracza 3-4 cm.
Oczywiście nie odmawiam pomocy osobom, które sobie nie życzą siatki. Zarówno w chirurgii przepuklin pachwiny, jak i przepuklin brzusznych są metody operacyjne w których nie stosuje się siatek. Dla przepuklin pachwiny polecana jest przeze mnie hinduska metoda Desardy; daje ona dobre wyniki. W chirurgii przepuklin
brzusznych można zastosować specjalne techniki uwalniania i przesuwania mięśni i powięzi brzusznych w celu zamknięcia wrót przepuklinowych. Wyniki tego leczenia mogą być też bardzo dobre, ale wzmocnienie takiej naprawy siatką - daje jeszcze lepsze rezultaty. Jeżeli wybiera się laparoskopową metodę operacyjną - siatka zawsze musi być użyta.
W ostatnich dziesięcioleciach wiedza o siatkach chirurgicznych znacznie się powiększyła. Kiedyś stosowano jedynie siatki polipropylenowe. Obecnie jest możliwość wykorzystania kilkudziesięciu różnych produktów, spełniających takie same zadanie. Tradycyjne siatki polipropylenowe uważa się za zbyt sztywne, powodujące nadmierną reakcję organizmu. Określa się je jako siatki "ciężkie". Wykazano, że dla prawidłowego wzmocnienia wystarczy mniejsza ilość materiału syntetycznego, powodującego mniejszą reakcję otoczenia. Dlatego polecane są tzw. siatki lekkie.
Ideałem byłoby, gdyby tkanki w otoczeniu otworu przepuklinowego mogły się same odbudować i zamknąć przepuklinę. Wówczas nie potrzebny byłby żaden materiał syntetyczny. Trwają prace nad siatkami, które znikałyby z ciała po kilku latach od operacji, po tym, gdy pobudziłyby rozrost tkanki łącznej.
Przykłady siatek stosowanych w chirurgii przepuklin (różne kształty, różne materiały); jest to niewielka część dostępnej współcześnie oferty. Oczywiście siatki te mają różne zastosowania, wady i zalety.
Przykład zabiegu z wykorzystaniem francuskiej siatki ANATOMICAL 3D IMPLANT SURGIMESH®XD mocowanej włoskim klejem Glubran 2. Jest to materiał (siatka) i sposób mocowania najchętniej przeze mnie używane
Osobny, teraz często dyskutowany temat to metody mocowania siatek w czasie operacji przepuklin.
Jest kilka sposobów:
- nie mocować w ogóle - siatka musi być dość sztywna, ułożona między tkankami, w taki sposób aby się nie przesunęła
- mocować szwami (wchłanialnymi, czyli takimi które z czasem się rozpuszczą lub szwami niewchłanialnymi - zostają na zawsze)
- klejenie siatki - metoda nowocześniejsza; w uproszczeniu są dwa rodzaje klejów: cjanoakrylowe (typu "kropelka") oraz fibrynowy (zbudowany z ludzkich czynników krzepnięcia)
- taka modyfikacja siatki, że ma ona na swojej powierzchni haczyki, którymi kotwiczy się do tkanek (np. siatka proGrip)
- mocowanie wkrętkami niewchłanialnymi lub wchłanialnymi - stosowane podczas operacji laparosopowych przepuklin pachwinowych lub brzusznych
- mocowanie staplerami (zszywaczami) - np. specjalnie skonstruowanym przez dr Parviza - AMID Stapler firmy SafeStitch
A więc wybór metod mocowania jest duży. Powszechnie nadal używa się szwów, choć wydaje się, że lepsze jest mocowanie klejem, który z czasem ulega wchłonięciu. Nie dochodzi tym sposobem do uszkodzenia nerwów i występowania przewlekłego bólu pooperacyjnego. Używanie kleju nie eliminuje jednak całkowcie bólu pooperacyjnego, w tym bólu przewlekłego. W części przypadków zależy on od zbyt energicznego preparowania, odsuwania tkanek. Osoby, które odczuwały ból w okolicy przepukliny przed operacją - równiez częściej mają tą dolegliwość po operacji!
Wykład na temat materiałów syntetycznych prezentowany przeze mnie w czasie spotkania Polskiego Klubu Przepuklinowego w 2012 roku - jest tutaj.
